Zespół metaboliczny to zbiór wzajemnie powiązanych czynników zwiększających istotnie ryzyko rozwoju miażdżycy i cukrzycy typu 2 oraz ich powikłań naczyniowych [1].

Pierwsza definicja została stworzona w 1999 roku przez WHO. Ma ona znaczenie historyczne, ale była milowym krokiem. Na jej bazie powstała definicja National Cholesterol Education Program-Adult Treatment Panel III z 2005 roku.

W piśmiennictwie funkcjonują kryteria IDF – Międzynarodowego Towarzystwa Diabetologicznego z 2005 roku. Przedstawiają się następująco:

Otyłość brzuszna rozpoznana jako obwód talii

Europejczyk > 94cm

Europejka > 80cm

Dodatkowo 2 czynniki spośród następujących:

  • Stężenie triglicerydów > 150 mg/dl lub leczenie dyslipidemii

  • Cholesterol HDL < 40mg/dl u mężczyzn, < 50mg/dl u kobiet,

  • Nadciśnienie tętnicze > 130/80 mmHg lub leczenie hipotensyjne,

  • Glikemia na czczo >100mg/dl lub leczenie hipoglikemizujące [2]

Nie znamy jednej przyczyny zespołu metabolicznego, ponieważ patofizjologia jest prawdopodobnie wieloczynnikowa. Musimy brać pod uwagę czynniki środowiskowe oraz genetyczne.

Czynniki środowiskowe tj.:

  1. Nieprawidłowa dieta

  2. Niska aktywność fizyczna

  3. Otyłość (szczególnie brzuszna)

  4. Stres psychologiczny

  5. Wiek

  6. Przewlekły stan zapalny

Na przestrzeni ostatnich lat dostrzeżono, że tkanka tłuszczowa nie jest tylko rezerwuarem tłuszczu, ale narządem wewnątrzwydzielniczym [2]. Adipokiny są substancjami wytwarzanymi przez tkankę tłuszczową. Mają działanie prozapalne i są wspólne dla nadmiernej masy ciała, insulinooporności, miażdżycy i cukrzycy typu 2. Najbardziej znane i przebadane adipokiny to: rezystyna, leptyna, adiponektyna, wisfatyna, TNF-α, IL-6. Udowodniono ich wielokierunkowe działanie na rożne procesy komórkowe, które dają zaburzenia definiujące zespół metaboliczny [3]. Otyłość brzuszna jest podstawowym krokiem, który prowadzi do pojawienia się innych składowych definiujących zespół metaboliczny [4]. Zespołowi metabolicznemu towarzyszy dużo innych zaburzeń tj. wzrost cholesterolu LDL, zaburzenia czynności śródbłonka, stan prozapalny i prozakrzepowy, stłuszczenie wątroby, trombofilia i insulinooporność, hiperinsulinemia. Wszystkie te czynniki oddziałują na siebie.


Rycina 1. Czynniki patogenetyczne i następstwa zespołu metabolicznego

Źródło: Pacholczyk M., Ferenc. T, Kowalski J „Zespół metaboliczny. Część II: patogeneza zespołu metabolicznego i jego powikłań” Postępy Hig Med Dosw. (online), 2008; 62: 543-558 e-ISSN 1732-2693


Bibliografia:

  1. Wyrzykowski B.: Zespół metaboliczny-rozpoznawanie i leczenie. Medica Press; 2006:27.

  2. Mamcarz. A. (red): Zespół metaboliczny, Medical Education Sp. z o. o., Warszawa, 2008.

  3. Pacholczyk M., Ferenc. T, Kowalski J „Zespół metaboliczny. Część II: patogeneza zespołu metabolicznego i jego powikłań” Postepy Hig Med Dosw. (online), 2008; 62: 543-558 e-ISSN 1732-2693.

  4. Alberti K.G., Zimmet P., Show J.: The metabolic syndrom-a new world-wide definitione. Lancet 2005; 366:1059-1062.